Sözlükte “araya zaman girmekle beraber kesintiye uğramaksızın devam etmek, birbiri ardınca gelmek” anlamındaki vetr kökünden türeyen mütevâtir kelimesi kelâm ve fıkıh usulünde konusunun doğruluğu bilgisini bizzat kendisi veren haberi ifade eder; böyle bir haber için gerekli görülen şartlar çerçevesindeki nakil keyfiyetine de tevâtür denir. Haberi nakledenlerin aynı anda ve birlikte değil farklı zamanlarda ve birbiri ardınca nakletmiş olmaları sebebiyle böyle bir adlandırma yapılmıştır. Kur’ân-ı Kerîm’de peygamberlerin aralıklı olarak peş peşe gelişini anlatmak için bu kökten tetrâ kelimesi kullanılmıştır (el-Mü’minûn 23/44). Klasik İslâm bilgi teorisine göre bilgi kaynakları sağlam duyular, akıl ve sâdık haberdir. Sâdık haber kapsamında değerlendirilen haberler içerisinde doğruluğu bizzat haberin kendisiyle sabit olanı mütevâtir haberdir. Diğer haberlerin doğruluğunun bilinmesi haber dışında bir delile bağlıdır ve bu yönüyle söz konusu haberlerin doğruluğu bilgisi nazarîdir. Mütevâtir haberler mantık ilminde evveliyât, bâtınî müşâhedeler, dış duyulurlar ve tecrübelerle birlikte bilginin kaynaklarından biri olarak değerlendirilir. Dinî bilgilerin intikalinde üstlendiği rol sebebiyle sâdık haber klasik literatürde titiz incelemelere konu edilmiştir. Ancak tevâtür konusu, klasik literatürde dinî bilgilerin nakliyle sınırlı olmaksızın genel bir bilgi kaynağı şeklinde ele alınıp temellendirilmiş ve dinî bilgiler bir haberin konusu olmaları itibariyle bu kapsama dahil edilmiştir. Hz. Peygamber’in verdiği haber onu doğrudan işitenler bakımından -içeriğinin doğruluğu konusunda başka hiçbir kayıt ve şarta gerek olmaksızın- bizâtihi bilgi kaynağı olurken doğrudan duymayanlar için bilgi kaynağı olması o sözün tevâtüren nakledilmiş bulunmasına bağlıdır. Tevâtüren nakledilmiş peygamber sözünün Resûl-i Ekrem’den bizzat duyulmuş söz gibi olduğu hususunda kayda değer aykırı bir görüş yoktur. Bir hadisin mütevâtir olmasının anlamı, o hadisin Hz. Peygamber tarafından söylendiği konusunda hiçbir kuşku bulunmaması, Kur’an’ın mütevâtir olmasının anlamı ise Resûlullah’ın ağzından çıktığı gibi hiçbir değişikliğe uğramadan zamanımıza kadar ulaşmış bulunmasıdır. Bu bakımdan tevâtür nasların sübûtunun kesinliğine ilişkin bir kavram olup anlamlarının kesinliği ve bağlayıcılığı ayrı bir konudur. Tevâtür derecesine ulaşmayan haberler Hanefîler’ce meşhur ve âhâd olmak üzere iki kısma ayrılırken Hanefîler dışındaki usulcüler tarafından âhâd olarak adlandırılır ve bunların zarurî bilgi (ilim) ifade etmeyeceği kabul edilir. Ancak Hz. Peygamber’den nakledilen bir haberin bağlayıcı olması haberin tevâtüren nakledilmesine bağlı değildir; zira haberin ilim ifade etmesiyle bağlayıcı olması farklı konulardır. Bu sebeple meşhur haber ve haber-i vâhid ilim ifade etmediği halde fıkhî hükümlere ulaşırken yaygın biçimde kullanılmıştır. İlim ifade ettiği kabul edilen icmâın mütevâtir haberden farkı bu niteliğini ilgili şer‘î deliller sayesinde kazanmış olmasıdır. Bundan dolayı mütevâtir haber aklı olan herkes için bilgi kaynağı olarak kabul edilirken icmâ sadece müslümanlar için geçerli bir bilgi kaynağıdır (Ebû İshak eş-Şîrâzî, Şerḥu’l-Lümaʿ, II, 573). Mütevâtir hadisin “Hz. Peygamber’e ittisâlinde hiçbir şüphe bulunmayan hadis” şeklinde tavsif edilmesi bu haberin isnadının araştırılmasını gereksiz hale getirmiş, dolayısıyla mütevâtir konusu daha çok kelâm ve fıkıh usulünün ilgi alanında kalmıştır. Klasik dönem hadisçilerinden bazılarının mütevâtir nitelemesine rastlansa da bununla, usulcülerin kullanımında görülen teknik anlamda mütevâtir haber değil yaygınlık kazanmış (meşhur, müstefîz) haberin kastedildiği genelde kabul edilir. Nitekim İbn Abdülberr’in mestler üzerine mesh hadisi hakkındaki “istefâza ve tevâtere” şeklindeki ifadesi Irâkī tarafından hadisin mütevâtir olduğu değil yaygınlık kazandığı anlamında yorumlanmıştır. Orta dönemden sonraki bazı hadisçiler tarafından Resûl-i Ekrem’den sabit olmuş mütevâtir hadis bulunup bulunmadığı tartışılmış, mütevâtir olduğu ileri sürülen haberlerin toplandığı Süyûtî’nin Ḳaṭfü’l-ezhâri’l-mütenâs̱ire fi’l-aḫbâri’l-mütevâtire ve Muhammed b. Ca‘fer el-Kettânî’nin Naẓmü’l-mütenâs̱ir mine’l-ḥadîs̱i’l-mütevâtir isimli eserleri gibi birçok risâle kaleme alınmıştır (mütevâtir hadis konusuna hadisçilerin bakışları için bk. İbnü’s-Salâh, s. 267-269; Zeynüddin el-Irâkī, s. 225-226; İbn Hacer el-Askalânî, s. 3-5). Kaynak ve devamı için: https://islamansiklopedisi.org.tr/mutevatir ... https://www.youtube.com/watch?v=GJ1ktzFDOl4

Kıyâmet günü Efendimiz’e yakın olmak isteyen bir mü’minin yapması gereken, güzel ahlâk sahibi olmaya gayret etmek ve sözünü tartarak söyleyebilmektir. “Her kim Allâh’a ve âhiret gününe inanıyorsa, ya hayır söylesin, ya da sussun.” (Buhârî, Müslim,) nebevî tâlimâtına dâimâ riâyet etmeliyiz. Dolayısıyla kıyâmet günü Efendimiz’e yakın olmak isteyen bir mü’minin yapması gereken, güzel ahlâk sahibi olmaya gayret etmek ve sözünü tartarak söyleyebilmektir. Zira diğer bir hadîs-i şerîfte de şöyle buyrulmaktadır: “Kul, Allâh’ın hoşnut olduğu bir sözü söyler, fakat onunla Allâh’ın rızâsını kazanacağı hiç aklına gelmez. Hâlbuki Allah, o söz sebebiyle, kendisine kavuştuğu kıyamet gününe kadar o kimseden hoşnut olur. Yine bir kul da Allâh’ın gazabını gerektiren bir söz söyler, fakat o sözün kendisini Allâh’ın gazabına çarptıracağını düşünmez. Oysa Allah o kimseye, o kötü söz sebebiyle, kendisine kavuşacağı kıyamet gününe kadar gazap eder.” (Muvatta, Kelâm, 5; Tirmizî, Zühd, 12) Rabbimiz âyet-i kerîmede şöyle buyuruyor: “O (Allah) ki, yarattığı her şeyi güzel yaratmıştır…” (es-Secde, 7) Nitekim üzerinde ömür takvimini tükettiğimiz şu yeryüzü, binbir çeşit bitkisiyle, rengârenk çiçekleriyle, şekilleri değişik ağaçlarıyla, tatları ve biçimleri farklı meyveleriyle, ne muazzam bir güzellikte yaratılmıştır. Yine süslü bir avize gibi ışıklar saçan Güneş, Ay ve sayısız yıldızlarıyla, milyonlarca ton ağırlığındaki suların rüzgâr vasıtasıyla boşlukta kuş gibi süzüldüğü bulutlarıyla, günün her saatinde değişen bir renk cümbüşü hâlinde deverân eden direksiz gökyüzü, ne müthiş bir güzellikte halk edilmiştir. İnsanı da en güzel bir biçimde[1] yarattığını haber veren Rabbimiz, sözlerin en güzeli olan Kur’ân-ı Kerîm’de de[2] şöyle buyurmuştur: “(Ey Rasûlüm!) Kullarıma söyle, sözün en güzelini söylesinler…” (el-İsrâ, 53) Zira hadîs-i şerîfte buyrulduğu üzere; “Muhakkak ki Allah güzeldir, (her işte) güzelliği sever…” (Müslim, Îmân, 147) Dolayısıyla bir mü’minin, ibadet ve âile hayatı, beşerî münâsebetleri, giyim-kuşamı, yeme-içmesi, oturup kalkması, yürümesi, bakması en güzel olması gerektiği gibi, konuşması da en güzel olmalı. Hatta mü’min, dâimâ sözün en güzelini söylemeye tâlip olmalı. Zira Mevlânâ Hazretleri’nin buyurduğu gibi; “Söz vardır, keskin kılıç gibidir; dostluğu keser, öldürür. Kalpte tedavisi imkânsız yaralar açar. Kalp bahçesindeki yeşillikleri, sevgi çiçeklerini kış mevsimi gibi öldürür.” “(Bu sebeple) sözün maskarası olma! (Ağzından çıkanlara dikkat et!)” “Bir söz de vardır ki, ilkbahar mevsimi gibidir. Her tarafı süsler, güzelleştirir; sayısız yararlar sağlar. (Kalp yaralarını, yorgun gönülleri tedâvi eder.)” İşte bu sebeple; “Ben güzel ahlâkı tamamlamak üzere gönderildim.”[3] buyuran Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz’den hiçbir zaman bir kalbi incitecek, bir gönle diken batıracak bir kelime sâdır olmamıştır. Nezih ömrü boyunca fem-i muhsinlerinden bir defa dahî kırıcı bir sözün çıktığına hiç kimse şahit olmamıştır. O dâimâ Kur’ân-ı Kerîm’in; “…İnsanlara güzel söz söyleyin!..” (el-Bakara, 83) emrine imtisâlen insanlara sözlerin en güzelini seçerek konuşmuş, her zaman gönülleri ihyâ etmiş, kırılan yürekleri onarmış, kurumuş vicdanları rahmet lisânıyla yeşertmiştir. Güzel sözün sadaka[4] olduğunu beyan buyurmuş, Allâh’ı zikretmek dışında çok söz söylemenin kalbi katılaştırdığını bildirmiş,[5] insanlar arasında söz taşıyıp fitne ve fesâda sebep olan kimselerin de Cennet’e giremeyeceklerini haber vermiştir.[6] Ümmetini faydasız şeylere ve boş sözlere karşı îkaz etmiş; “Kendisini ilgilendirmeyen şeyi terk etmesi, kişinin iyi müslüman oluşundandır.” buyurmuştur. (Tirmizî, Zühd, 11) Yine kibir ve gösteriş maksadıyla ve yapmacık tavırlarla konuşan kimselerin İslâmî edebe aykırı davrandıklarını şu beyanlarıyla dile getirmişlerdir: “İçinizde en çok sevdiğim ve kıyamet günü bana en yakın mesafede bulunacak kimseler, güzel ahlâk sahibi olanlarınızdır. Güzel konuşuyor dedirtmek için uzun uzun konuşanlar, sözünü beğendirmek için avurdunu şişire şişire laf edenler ve bilgiçlik etmek için lügat paralayanlar ise en sevmediğim ve kıyamet günü bana en uzak mesafede bulunacak kimselerdir.” (Tirmizî, Birr, 71) Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Şebnem Dergisi, Ekim 2018 Devamı ve dipnotlar için: https://www.islamveihsan.com/peygamberimize-yakin-olmak-icin-ne-yapmaliyiz.html ... https://www.youtube.com/watch?v=2cPgq9GIKjM